Czy była prezes RTI S.A. w Dzierzgoniu Jolanta Szewczun będzie musiała zwrócić setki tysięcy złotych za niezgodne z prawem pełnienie funkcji?

Nadal wiele emocji budzi sprawa sporu sądowego pomiędzy RTI S.A. w Dzierzgoniu, a byłą prezes Jolantą Szewczun. Dlatego postanowiliśmy przypomnieć podstawowe fakty. W Sądzie Okręgowym w Gdańsku zapadł wyrok (apelacja) w procesie sądowym między Regionalnym Towarzystwem Inwestycyjnym S.A. w Dzierzgoniu, a byłą prezes Jolantą Szewczun, w którym sąd orzekł, iż powołanie byłej prezes na tę funkcję było niezgodne z prawem i zawarta z nią umowa o pracę także z mocy prawa jest nieważna. Sąd apelacyjny podtrzymał zatem wyrok Sądu Rejonowego w Malborku. Władze spółki występują w tej chwili o zwrot nienależnie pobranego wynagrodzenia przez byłą prezes.

13 czerwca 2017 roku powództwo o przywrócenie do pracy i zasądzenie odszkodowania w wysokości 234 634, 17 złotych wniesione przez Jolantę Szewczun przeciwko Regionalnemu Towarzystwu Inwestycyjnemu S.A. w Dzierzgoniu zostało oddalone w całości jako bezzasadne przez Sąd Rejonowy w Malborku, IV Wydział Pracy. Była prezes wniosła apelację do Sądu Okręgowego w Gdańsku, który w całości ją odrzucił, podtrzymując tym samym wyrok sądu pierwszej instancji.

Sąd Apelacyjny podtrzymał ustalenia Sądu pierwszej instancji, że powołanie Jolanty Szewczun uchwałą Rady Nadzorczej z dnia 19 maja 2011 roku na członka zarządu, a 1 października na prezesa RTI S.A., z mocy prawa są nieważne, bo naruszają ustawę o samorządzie gminnym. Z mocy prawa nieważne było także jej wcześniejsze powołanie (od 2003 roku) na członka zarządu RTI. W związku z tym, że powołanie Jolanty Szewczun na funkcję prezesa było niezgodne z prawem, to w konsekwencji także nieważna jest zawarta z nią umowa o pracę.

Oddalając powództwo Sąd powołał się na art. 24f ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym. Zgodnie z tym artykułem „(…) radni i ich małżonkowie oraz małżonkowie wójtów, zastępców wójtów, sekretarzy gminy, skarbników gminy, kierowników jednostek organizacyjnych gminy oraz osób zarządzających i członków organów zarządzających gminnymi osobami prawnymi nie mogą być członkami władz zarządzających lub kontrolnych i rewizyjnych ani pełnomocnikami spółek handlowych z udziałem gminnych osób prawnych lub przedsiębiorców, w których uczestniczą takie osoby. Wybór lub powołanie tych osób na te funkcje są z mocy prawa nieważne”.

Zdaniem Sądu Okręgowego, artykuł 24f ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym ma przeciwdziałać temu, by funkcjonariusze samorządowi nie mogli wykorzystywać swojego stanowiska dla zatrudnienia małżonków w spółkach z udziałem kapitału samorządowego. Taką wykładnię potwierdza też orzecznictwo Trybunały Konstytucyjnego. Sąd odrzucił sugestię, jakoby była prezes nie miała świadomości, że pełni swoją funkcję bezprawnie: „W ocenie Sądu, powódka była świadomą beneficjentką zaniechań akcjonariusza większościowego, którego reprezentantem był jej małżonek pełniący urząd burmistrza Dzierzgonia. Małżonek powódki jako burmistrz tolerował przez blisko 11 lat sytuację, w której jego małżonka pełniła funkcję, początkowo członka zarządu, a następnie prezesa zarządu w spółce z większościowym udziałem gminy wbrew przepisowi ustawy o samorządzie gminnym”.

Wyjaśnienia byłej prezes, że nie miała interesu w zamianie pracy w Urzędzie Gminy na funkcję prezesa spółki gminnej, Sąd uznał za mało wiarygodne, skoro w spółce zarabiała cztery razy więcej niż w Urzędzie. Sąd uznał, że Jolanta Szewczun z pełną świadomością ignorowała przepisy prawa, które uniemożliwiały jej korzystanie z dobrodziejstwa piastowania stanowiska prezesa zarządu spółki z wysokim wynagrodzeniem. Zdaniem Sądu „stoi to w sprzeczności z najbardziej podstawowym, elementarnym poczuciem uczciwości, w tym również w odbiorze tych kwestii w społeczeństwie. Sytuacja prawna powódki jako pracownika, a w konsekwencji wachlarz roszczeń, który się wiąże z jej sytuacją jako pracownika stał się konsekwencją zaniechania i bierności jej małżonka jako osoby reprezentującej właściciela większościowego spółki – gminę a także jej środowiska politycznego. Inaczej rzecz ujmując, stosunek pracy, który nawiązał się między powódką a pozwaną z punktu widzenia prawa pracy należy traktować jako ważny i wiążący strony. Nie można pomijać jednak, że ów stosunek wyrasta ze stworzonej przez powódkę i małżonka powódki sytuacji niezgodnej z prawem w jego skrajnej wersji polegającej na zignorowaniu przepisów powszechnie obowiązujących, mających na celu przeciwdziałanie nepotyzmowi i sytuacjom dwuznacznym pod względem korupcyjnym”.

Sąd apelacyjny odmiennie jednak ocenił kwestię ważności umowy o pracę między Jolantą Szewczun a spółką RTI. W uzasadnieniu stwierdza się, że ten stosunek należy uznać za nieważny z mocy prawa, gdyż był on następstwem niezgodnego z prawem powołania Jolanty Szewczun na członka zarządu, a następnie na prezesa spółki RTI. W związku z tym, że stosunek pracy był nieważny byłej prezes nie przysługują żadne roszczenia. 

O tym, że państwo Szewczun znali przepisy ograniczające zatrudnianie małżonków burmistrzów świadczy choćby fakt, że kiedy Kazimierz Szewczun został burmistrzem w 2000 roku, a  jego żona pełniła wówczas funkcję kierownika jednego z referatów w Urzędzie Gminy w Dzierzgoniu, podjęto decyzję, by przenieść ją na etat zastępcy kierownika referatu, by nie podlegała bezpośrednio burmistrzowi. Zapomniano o tym przepisie jednak wówczas kiedy powoływano Jolantę Szewczun na członka zarządu i prezesa RTI. Powołała ją Rada Nadzorcza, którą wybierał nie kto inny jak burmistrz, jako większościowy akcjonariusz spółki.

Sąd stwierdził, że: w tych okolicznościach przyjęcie, iż powódka nie posiadała dostatecznej wiedzy o obowiązujących przepisach, nie daje się pogodzić z zdrowym rozsądkiem i doświadczeniem życiowym w tego rodzaju sprawach.

Sąd podkreślił, że była prezes miała odpowiedni staż pracy w instytucjach gminnych i organach samorządowych na poziomie powiatu, a od czasu wprowadzenia trójstopniowego podziału administracji samorządowej w 1999 roku powódka wybierana była do rady powiatu, a następnie pełniła funkcję przewodniczącego rady powiatu, aby mieć świadomość istniejących regulacji w tym zakresie. Ponadto Sąd wskazał, że w ciągu ostatnich 10 lat powódka obracała się w środowisku instytucji samorządowych: gminnych, powiatowych i wojewódzkich, a także administracji rządowej. Mąż powódki sprawował urząd burmistrza od 2000 roku. Z powyższego należy wnioskować, że powódka miała bezpośredni dostęp do aktualnych informacji i wiedzy dotyczącej przepisów obejmujących funkcjonowania małżonków w strukturach samorządowych. Powódka jest osobą doskonale wykształconą, posiadającą nie tylko wykształcenie wyższe, ale również wykształcenie zdobyte na studiach MBA (Master of Business Administration) przygotowujące do pełnienia funkcji na najwyższych stanowiskach kierowniczych w podmiotach gospodarczych, których program obejmuje zagadnienia prawne związane z funkcjonowaniem spółek kapitałowych.

Fakt bezprawnego zajmowania stanowiska prezesa RTI przez Jolantę Szewczun był kwestionowany przez Zbigniewa Przybysza, dzierzgońskiego przedsiębiorcę, jednego z akcjonariuszy RTI. O swoich zastrzeżeniach mówił między innymi na walnych zgromadzeniach akcjonariuszy już w 2012 roku, przedstawiając opinię prawną w tej kwestii, wzmocnioną stanowiskiem wojewody pomorskiego, który także uważał że zatrudnienie żony burmistrza na stanowisku spółki zależnej od gminy jest bezprawne. Wówczas władze spółki przedstawiły przeciwną opinię, że wszystko jest zgodne z prawem. O niskiej wiarygodności tych opinii świadczy fakt, że były one przygotowane przez prawników związanych bądź ze spółką, bądź z urzędem gminy.

Sąd potwierdził także fakt, że Spółka RTI S.A. pozbawiona była również Rady Nadzorczej. W jej skład wchodził bowiem Mirosław Żywicki, który pełnił jednocześnie funkcję Sekretarza Gminy Dzierzgoń i Zastępcy Burmistrza natomiast z przepisu art. 4 w zw.  Z art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ograniczeniu prowadzenia działalności przez osoby pełniące funkcje publiczne wynika zakaz i dla zastępców burmistrzów i dla sekretarzy gmin bycia członkiem rad nadzorczych spółek handlowego. W związku z tymi przepisami wybór Mirosława Żywickiego do Rady Nadzorczej jest z mocy prawa nieważny.

Sąd stwierdził, że przywrócenie byłej prezes do pracy i wypłata odszkodowania byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Zdaniem Sądu: Nie ma wątpliwości, że zasady współżycia społecznego są standardami etyczno -moralnymi uznawanymi w społeczeństwie w ramach dominującego w nim systemu wartości. Odwołują się do społecznie akceptowanych norm moralnych, które regulują postępowanie w stosunkach między ludźmi, wyrażają wartości powszechnie uznane w społeczeństwie jako podstawowe zasady etycznego i uczciwego postępowania, stanowiące składnik kultury: m.in. uczciwość, sprawiedliwość, dobre obyczaje.

Mimo tak jednoznacznej oceny ze strony Sądu Rejonowego i Okręgowego, Jolanta Szewczun w ostatnich dnia złożyła wniosek do Sądu Najwyższego o kasację wyroku. W związku z wyrokiem Zarząd RTI S.A. wystąpił jednocześnie z roszczeniem wobec Jolanty Szewczun o zwrot nienależnie pobranego wynagrodzenia i innych kosztów związanych z jej zatrudnieniem, jak choćby bardzo kosztownych szkoleń, studiów menadżerskich, wyjazdów, hoteli, etc. Szacuje się, że jest to kwota ponad siedmiuset tysięcy złotych.

Leszek Sarnowski

Zdjęcie: dzierzgon.naszemiasto.pl